Zoeken
 


Staatsgeheim nr. 12536

Laatste wijziging: maandag 6 september 2010 om 15:18, 4060 keer bekeken Print dit artikel Bekijk alle nieuws feeds van onze site
 
maandag 6 september 2010

Door dit artikel te lezen begaat U, de republikeinse of anderszins nieuwsgierige lezer, in formele zin een strafbaar feit. Verderop in dit artikel wordt namelijk een als staatsgeheim gerubriceerd document gepresenteerd. Dit document betreft een eenvoudige doch veelzeggende (deel)inventarislijst uit het omvangrijke overheidsarchief ‘Kabinet Minister-president’. Dit archief is samengesteld door het Ministerie van Algemene Zaken en berust bij het Nationaal Archief in de hofstad. De overdracht van dergelijk archiefmateriaal is keurig wettelijk geregeld in onder andere de Archiefwet. Sommige archieven zijn echter zo geheim, dat zelfs de inventarislijst(en) onder een langdurig embargo vallen. En dat klemt toch enigszins met de uitgangspunten van de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB). Het zal de lezers niet verbazen dat dit vooral inventarislijsten en archiefstukken betreffen die betrekking hebben op het koninklijk huis. Het gevolg is dat het voor journalisten, onderzoekers of andere geïnteresseerden moeilijk, zo niet onmogelijk, wordt gemaakt om een WOB-verzoek in te dienen teneinde archiefstukken te raadplegen. Immers, wat niet weet, wat niet Wobt.

Objectief onderzoek naar het koninklijk huis is in Nederland dus maar beperkt mogelijk vanwege omvangrijke embargoregelingen. Daar is in beginsel niets mis mee. Zo is ons staatsbestel nu eenmaal ingericht. De Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk. Maar hoe werkt deze wettelijke systematiek? Bepalingen omtrent toegang tot informatie over het koninklijk huis zijn zoals gezegd geregeld in de Wet Openbaarheid Bestuur en, via een ‘WOB-cyste’, in de Archiefwet. Het juridische toverwoord om toegang tot deze archiefstukken af te wijzen is de bepaling inzake ‘Eenheid van de Kroon.’ Dit is een zogenaamde absolute uitzonderingsgrond. Dit komt kort gezegd hierop neer dat ieder verzoek tot inzage geweigerd kan worden zonder nadere motivatie. U dient bijvoorbeeld een WOB-verzoek in om inv.nr 12479 uit het KMP-archief in te zien? Dan is het antwoord:’sorry, geen toegang. Eenheid van de Kroon’. So far so good. Problematisch is dat nergens in de wetgeving, noch in de jurisprudentie een vorm van eindigheid van deze ‘Eenheid van de Kroon’ is geregeld. Met andere woorden: wanneer stopt deze ‘Eenheid van de Kroon’ waardoor journalisten en onderzoekers de archiefstukken mogen raadplegen die bijvoorbeeld in het archief van de premier zijn gearchiveerd? Op 6 juli 2010 gaf Minister-president Balkenende formeel antwoord op deze vraag: ‘nooit’.

Hoe komt de Minister-president tot dit antwoord? Wat speelt zich de afgelopen maanden in de luwte van de verkiezingen in Den Haag af? Op 11 februari 2010 hebben Boris van der Ham (D’66) en Femke Halsema (Groen Links) Kamervragen (PDF). gesteld over het boek ‘ZKH’ van ondergetekende en co-auteur Jort Kelder. Kort en goed toonden wij op basis van tientallen niet eerder gepubliceerd bronnen en interviews aan dat prins Bernhard volgens een diepgaand Marechaussee-onderzoek en de dagboekaantekeningen van de algemeen secretaris der hofhouden mr. dr. Iohan Gerhard van Maasdijk in 1950 betrokken is geweest bij wapenhandel naar o.a. kapitein Raymond Westerling teneinde de regering Soekarno in Indonesië ten val te brengen. Tevens is in de proloog een verslag opgenomen van de vele obstakels die de overheid weet op te werpen als het gaat om onderzoek naar leden van het Koninklijk Huis.

Groen Links en D’66 wilden weten of de regering bereid is om het NIOD opdracht te geven de in ‘ZKH’ (proloog van ‘ZKH’ in PDF). en in een volledige uitzending van Netwerk behandelde kwestie te laten onderzoeken Daarnaast wilden de kamerfracties weten waarom, naar Brits model, inventarislijsten niet gewoon openbaar kunnen zijn. Op beide vragen werd door de Minister-president onbevredigend kort geantwoord (PDF).

Daar lieten Boris van der Ham en Femke Halsema het niet bij zitten. In vervolgvragen (PDF) vragen de beide fracties door over de reikwijdte van de ‘Eenheid van de Kroon’. Op basis van een artikel in het Nederlands Juristenblad wilde men weten of de regering de stelling deelt dat juridisch gezien deze ‘Eenheid van de Kroon’ eindigt bij abdicatie van het staatshoofd. Immers, in de wet wordt gesproken over ‘Koning’ in grondwettelijke zin als hoofd van de regering. Zodra de ‘Koning’ abdiceert, gelden de openbaarheidsbeperkende bepalingen niet meer. Immers, het staatshoofd is geen ‘Koning’ meer in grondwettelijke zin. Met andere woorden, er bestaat geen valide juridisch argument waarom de archieven van koningin Juliana, en al helemaal niet over prins Bernhard, niet openbaar zijn met een beroep op ‘Eenheid van de Kroon’. In het verlengde hiervan wilden de fracties ook nogmaals weten wat de bezwaren zijn om inventarislijsten niet openbaar te maken. Wat kan er tenslotte zo geheim zijn rond het koninklijk huis dat zelfs inventarislijsten van die archieven niet openbaar zijn?

Geheel kort en ontwijkend kon de Minister-president niet meer antwoorden. Louter toevallig kregen wij namelijk per ongeluk een (staats) geheime deelinventaris in handen waarop een overzicht staat van geheime archieven die betrekking hebben op prins Bernhard. Het betreffen archieven over de Lockheed-affaire uit 1976. Wellicht herinnert u zich nog dat begin dit jaar wederom een deel van de archieven uit het archief Kabinet Minister-president (KMP-archief) inzake Lockheed door het Nationaal Archief openbaar zijn gemaakt. Archieven worden op grond van de wet geleidelijk openbaar gemaakt. Zeldzaam is dat u duidelijk wordt deze openbaarheid werkt omdat we nu de beschikking hebben over de inventarislijst van de archieven die tot 2025 of zelfs tot 2050 onder embargo liggen. Leest u eens dit prima NOS verslag over de inhoud van de aan het begin dit jaar geopende stukken. Met name de paragraaf over ‘Northrop’. Er is een mapje met opschrift ‘Northrop’ openbaar gemaakt met een briefje van prins Bernhard aan de minister van Defensie waaruit blijkt dat hij tijdens een borrel een goed woordje voor Northrop heeft gedaan. Punt. Valt best mee, so what? Omdat de rest van het archief nog onder embargo ligt alsmede de inventarislijsten, weten wij niet of er niet veel meer aan de hand is geweest dan een eenvoudig kattebelletje aan de minister van Defensie.

Het zal niemand verbazen dat er inderdaad veel meer aan de hand is. Dat blijkt uit dit tot op heden als staatsgeheim gekwalificeerde (deel)inventarisoverzicht inzake de Lockheed-files In de kantlijn staat voor welke termijn de dossiers nog onder embargo liggen. Een paar voorbeelden: op pagina 2 staat dat inventarisnummer 12475 ‘stukken betreffende de activiteiten van prins Bernhard’ tot 2025 onder embargo ligt, net als de ‘correspondentie met de advocaten van prins Bernhard’ die tot 2050 onder embargo ligt (inv.nr. 12497), hilarisch is inventarisnummer 12524 waarbij een afschrift van een visitekaartje tot 2050 onder embargo ligt. Saillant is het ‘Deelrapport ‘De Meuser-Weisbrod-connectie in de Northropzaak’, met concept en geleidebrief aan de minister-president (inv.nr. 12528) dat tot 2025 onder embargo ligt. Dat klinkt wat substantieler dan het kattebelletje van de prins aan de minister van Defensie over een gezellige etentje. Helemaal saillant is de ‘NB’ bij dit inventarisnummer waarbij expliciet staat opgenomen dat dit rapport niet in de gepubliceerde versie van de commissie Donner is opgenomen. Waarom niet? Omdat er strafbare feiten zijn ontdekt? U voelt ongetwijfeld de nood waar premier Den Uyll destijds in verkeerde. Immers, ministers die actief meewerken aan het niet vervolgen van strafbare feiten, plegen zelf eveneens een ambtsmisdrijf. Juridisch interessant is de vraag of dergelijke ambtsmisdrijven door ministers – die direct door de Hoge Raad worden behandeld – wel of niet verjaren. Dat lijkt me een mogelijk interessante juridische casuspositie waar oud-premier Dries van Agt – als toenmalige minister van Justitie – vochtige oksels van krijgt.

Persoonlijk heb ik de meeste interesse in inv.nr 21536: ‘Stukken betreffende het door registeraccountants van de Algemene Rekenkamer uitgevoerde onderzoek in de administratie van Prins Bernhard’. Ook dit archief ligt tot 2050 onder embargo. Waarom toch? Als het waar is wat de prins heeft gezegd, namelijk dat hij het geld van Lockheed enkel toucheerde voor het WWF, waarom liggen deze dossiers dan nog veertig jaar onder embargo?

Het antwoord (PDF) van de Minister-president op 6 juli 2010 was teleurstellend en in feite schokkend. Kort en goed: er bestaat geen noodzaak om het NIOD onderzoek te laten doen naar prins Bernhard en zijn betrokkenheid bij wapenhandel, geheime inventarislijsten zijn nu eenmaal niet openbaar en inzake de absolute uitzonderingsgrond ‘Eenheid van de Kroon’ geldt dat de archieven geen betrekking hebben op de persoon, maar op het ambt. En omdat het ambt dus doorloopt en niet eindigt bij abdicatie, liggen de archiefstukken in beginsel oneindig onder embargo. Zelfs in het geval van ernstige strafbare feiten.

Lang leve de republiek!



Bron: prorepublica.nl

Voeg toe aan: