Zoeken
 


Opstand

Laatste wijziging: dinsdag 21 juni 2011 om 09:48, 3558 keer bekeken Print dit artikel Bekijk alle nieuws feeds van onze site
 
dinsdag 21 juni 2011

Onlangs sprak ik na een bijeenkomst even met een liberale politica: waarom lukte het geen van de grote partijen met een dragende visie te komen die de politieke waan van de dag oversteeg? Waar was het verhaal over Nederland?

De politica nuanceerde die vaststelling; Mark Rutte had een paar jaar geleden nog vreselijk zijn best gedaan en heel precies op papier gezet wat het betekende om liberaal te zijn en hoe het liberalisme de grote uitdagingen van de 21ste eeuw het hoofd kon bieden.

Alleen, voegde ze er met een glimlach aan toe, had je daar in de praktijk tot nu toe nog weinig van teruggezien.

Ik zou zeggen: helemaal niets.

Het is een algemeen probleem. Als het gaat om visies op de samenleving ontbreekt het geenszins aan denkkracht. Er wordt in dit land aan een stuk door nagedacht, gedebatteerd en gebrainstormd over nieuwe manieren van verbinden, over hervorming en innovatie, over hoe er weer samenhang in een maatschappij kan worden aangebracht die de afgelopen decennia is verwaterd en versplinterd.

Dat alles laat onverlet dat van al die nieuwe verhalen, van al die uitgewerkte visies over hoe de maatschappij weer een samenleving kan worden, niets in de huidige politiek is terug te vinden.

Integendeel. Op dit moment wordt het gebrek aan maatschappelijke solidariteit door de politiek keihard geëxploiteerd.

De radicale bezuinigingen die in de zorg, in het onderwijs, bij defensie en in de kunsten worden doorgevoerd, hebben wel verontwaardiging, maar nog geen fel protest losgemaakt.

Waarom niet? Ten eerste omdat iedereen beseft dat er bezuinigd moet worden. Ten tweede is er op alle getroffen gebieden ook wel enige aanleiding toe: explosief gestegen kosten, al te geriefelijke subsidieregelingen, een ingesleten, luie afhankelijkheid. Er moest iets gebeuren. En het klassieke protesteren, met staken en spandoeken – kijk naar de Grieken. Probeer je ze te helpen, gaan ze het land platleggen. Niet constructief.

Dat besef maakt het lastig om de hooivork uit de kast te halen. We zijn te genuanceerd voor radicale opstandigheid. Met ons valt te praten.

Er is nog iets: het ontbreken van een besef van gezamenlijkheid. Dat de defensiecultuur wordt afgebroken kan de kunstenaars niet schelen; dat de kunsten aan hun eigen broekriem worden opgehangen, zal de militairen worst wezen. Daar wordt handig gebruik van gemaakt. Het bindende verhaal van Rutte is er alleen voor de mensen die niet getroffen worden.

De rest moet het doen met de mantra van de innovatie. Radicale bezuinigingen betekenen geen kaalslag, maar juist een „kwaliteitsimpuls”. Terwijl men het hoger onderwijs met een bijl te lijf gaat, wordt er blijmoedig gejubeld over het belang van de kenniseconomie. Dat is de leugen waarmee alle kritiek de mond wordt gesnoerd. Het is ook de val waarin de kunstwereld is gelopen: dat het bestel grondig hervormd moet worden, het zal best – alleen wordt het nu kapotgemaakt. De Tafel van Zes, de Raad voor Cultuur – ze zijn er met open ogen ingetuind.

Het is een bijzonder geloof dat dit kabinet aanhangt. Vrij naar Oscar Wilde: men kent de prijs van alles, de waarde van niets. Na het bevrijdingsconcert van het Gelders Orkest aan de Amstel stond Rutte op een boot vrolijk te zwaaien naast de koningin; datzelfde eerbiedwaardige orkest zal nu vanwege hem moeten vechten voor zijn bestaan. Ook de leden van het Concertgebouworkest voelden zich te chic om te protesteren tijdens het concert voor Máxima.

Je kunt ook te beschaafd te zijn. Er worden niet alleen overbodige vetranden weggesneden; veel instellingen krijgen een mes in hun hart geplant. Er is geen sprake van doordachte hervorming of vernieuwing, waar aanvankelijk altijd investeringen voor nodig zijn. Er is sprake van een Verelendung. De lach van Rutte begint intussen akelig op die van Gerrit Zalm te lijken – een weglachende lach.

„Waarom blijven jullie zo stil? Waarom komen jullie niet in opstand?” riep een hoogleraar aan de TU Delft vorige week tijdens een debat waaraan ik deelnam. Het bleef stil in de volle zaal. Hoe lang nog?



Bron: weblogs.nrc.nl

Voeg toe aan: